Yafca Art | Ίχνη Παλίμψηστα
15908
page-template-default,page,page-id-15908,ajax_updown,page_not_loaded,,qode-title-hidden,qode-theme-ver-13.4,qode-theme-bridge,disabled_footer_bottom,wpb-js-composer js-comp-ver-5.4.5,vc_responsive

Ίχνη Παλίμψηστα

Η Έκθεση με τίτλο Ίχνη Παλίμψηστα, όπως γίνεται φανερό και από τον ίδιο τον τίτλο,  πραγματεύεται, μέσα από τα έργα των νέων καλλιτεχνών, τα ίχνη επάλληλων εγγραφών και εικόνων τα οποία συνθέτουν ένα σύγχρονο εικαστικό πανόραμα. Καλούμαστε από τους καλλιτέχνες να περιηγηθούμε τα εκθέματα ως ένα άλλο «Παλίμψηστο Χειρόγραφο» του οποίου η επιφάνεια χρησιμοποιείται για την αναγραφή ενός νέου κειμένου, αφού νωρίτερα έχει αποξεσθεί το προϋπάρχον παλαιότερο κείμενο. Η αναγραφή του είδους αυτού προσδίδει την αίσθηση επάλληλων κειμένων, από τα οποία το νεότερο διακρίνεται μεν, εντονότερα, αλλά το προϋπάρχον αρνείται πεισματικά να εξαφανιστεί, υποδηλώνοντας άλλοτε έντονα και άλλοτε πιο διακριτικά την παρουσία του.

Αντίστοιχες λειτουργίες με αυτές του παλίμψηστου μπορούμε να διακρίνουμε, μεταφορικά ή πραγματικά ακόμη και στην καθημερινότητά μας. Αναπόσπαστο κομμάτι του παλίμψηστου αποτελεί βέβαια και το ίδιο το κτίριο, που τώρα φιλοξενεί την έκθεση και που κάποτε αποτελούσε το κατάστημα και την  κατοικία ενός αστού της Ξάνθης του περασμένου αιώνα, και σήμερα αποτελεί την έδρα ενός δραστήριου σωματείου με σημαντική προσφορά στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης. Τα ίχνη αυτής της προγενέστερης χρήσης μπορούμε ακόμη να διακρίνουμε κάτω από τις σημερινές χρήσεις.

Κατ’ αντιστοιχία και μέσα από το έργα των καλλιτεχνών  διερευνώνται τα ίχνη επάλληλων εγγραφών και εικόνων  τα οποία συνθέτουν ένα εικαστικό παλίμψηστο. Μέσα από τη σύνθεση των μορφών, την οργάνωση των όγκων, τη δύναμη του χρώματος και την αφαίρεση της περιγραφικότητας καλείται ο θεατής να ανιχνεύσει την «παλίμψηστη πρώτη γραφή», η οποία εσκεμμένα έχει υποκατασταθεί από τη νέα, δημιουργώντας έτσι πεδία που διεισδύουν και υπεισέρχονται το ένα μέσα στο άλλο.

Το έργο του Βλάση Κότιου χαρακτηρίζεται από παραστατικότητα και διάθεση ρεαλιστικής απόδοσης της πραγματικότητας. Η σύνθεση αποτελείται από διάσπαρτα στοιχεία του αστικού περιβάλλοντος, τα οποία ενώ δίνουν την αίσθηση της φωτογραφικής αναπαράστασης, αποτύπωσης και εφαρμογής της διαδικασίας του κολάζ, στην πραγματικότητα αποτελούν ζωγραφικό έργο.  Τα στοιχεία της σύνθεσης, εικόνες γνώριμες και καθημερινές σε μια πόλη που συνεχώς μετασχηματίζεται, πραγματεύονται την αστική μνήμη του 20ού και του 21ου αιώνα και τις συνεχείς μεταβολές της. Επίγειες, υπόγειες και υπέργειες εγκαταστάσεις, άλλες εφήμερες και άλλες μόνιμες, κτίρια και δρόμοι, μηχανήματα και πρόχειρες κατασκευές συνυπάρχουν και συγκροτούν το παρόν σε έναν αστικό χώρο που συνεχώς αλλάζει, μεταμορφώνεται, μετασχηματίζεται και διαφοροποιείται αλλά που στην πραγματικότητα μένει ίδιος, διατηρώντας την «αρχική γραφή» του παλίμψηστου, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η ίδια η πόλη.

Ο Ανδρέας Λάσκαρης στο έργο του αναφέρεται σε έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, όχι όμως αντιγράφοντάς τα αλλά μεταπλάθοντάς τα και προσαρμόζοντάς τα στο πλαίσιο της αφαιρετικότητας που διέπει το έργο του. Στόχος του δεν είναι η θεματική επανάληψη των γνωστών πινάκων, αλλά η παρουσίασή του κάτω από μια νέα οπτική. Στο έργο κυριαρχεί η αφαίρεση με πρόδηλη την εμφάνιση των Ιχνών που άλλοτε με ελλείψεις και άλλοτε με γεμίσματα σκιαγραφούν το περίγραμμα των υποδηλούμενων όγκων. Η ενδελεχής παρατήρηση επιτρέπει την μερική ανίχνευση των μορφών και των όγκων προσδίδοντας στο έργο πραγματική έννοια παλίμψηστου.  Οι μορφές στο έργο του Θεοτοκόπουλου, με τη λαμπρότητα και τον αναγεννησιακό αισθησιασμό που κυριαρχούσε, με τη χρωματική πανδαισία και το υπέροχο φως αντικαταστάθηκαν από ελλιπή ή πλήρη γεωμετρικά σχήματα τα οποία επιτρέπουν στο θεατή να ακολουθήσει τα ίχνη και να ανακαλύψει αυτό που υποδηλώνεται σε δεύτερο επίπεδο κάτω και πίσω από τη σχηματικότητα και τη γεωμετρικότητα που τα χαρακτηρίζει σε πρώτο επίπεδο.

Στη λογική της επάλληλης πληροφορίας διά της αφαίρεσης κινείται το έργο της Τζένης Φαλιαρίδου. Με αφορμή αρχαιολογικά ευρήματα από τον χώρο της Πέλλας και την αποσπασματική διατήρηση αρκετών εξ αυτών η Τζένη Φαλιαρίδου δομεί το δικό της έργο. Χρησιμοποιεί στοιχεία των ευρημάτων αυτών και τα υποβάλλει σε μια αφαιρετική διαδικασία μέσα από κενά και πλήρη. Κατά τη διαδικασία αυτή φόρμες που αποδίδονται με χρώμα συνδυάζονται με τις αντίστοιχες που σχηματίζονται στο λευκό και οι οποίες λειτουργούν ως συμπλήρωμα της ελλείπουσας εικόνας. Η σύνθεση του έργου της δομείται ως ένα εικαστικό παλίμψηστο, επάλληλα τοποθετημένων  αφαιρετικών εικόνων «αρχαιολογικών ευρημάτων»  που όμως ως τελικό αποτέλεσμα αποκτούν τη δική τους συνοχή και αυταξία.

Στο έργο της Νίνας Προύσαλη συνυπάρχουν ποικίλες μορφές αποτύπωσης και ανασύνθεσης του πραγματικού που ανασυγκροτούν την πρόσκαιρη επί τοίχου υπόμνηση! Εφήμερες επεμβάσεις, αποσπασματικά διατηρημένα συνθήματα, όψεις της γνώριμης, σύγχρονης, αστικής καθημερινότητας αποτυπώνονται στην επιφάνεια του τοίχου μετασχηματίζοντάς την σε ένα πληροφοριακό παλίμψηστο αναμετάδοσης ελλιπών νοηματικά  μηνυμάτων.  Κάθε νέο σύνθημα επικάθεται στα παλαιότερα αποδυναμώνοντας, εξαφανίζοντας ή και ανασυνθέτοντας τα  προϋπάρχοντα μηνύματα, δημιουργώντας εν τέλει διάσπαρτα ή ασύνδετα μεταξύ τους λεκτικά «θραύσματα». Το σύνολο των επί μέρους εικόνων δημιουργούν μια νέα εικαστική σύνθεση στην οποία ενσωματώνονται όλα τα στοιχεία της επιφάνειας του τοίχου.

Ο Πέτρος Σουφλερός αποδίδει εικαστικά αντικείμενα σχετιζόμενα με την ανθρώπινη καθημερινότητα. Αντικείμενα που έχουν εγκαταλειφθεί και απαξιωθεί και έχουν μετατραπεί από χρήσιμα εργαλεία καθημερινής χρήσης σε άχρηστα υλικά. Τα θέματά του είναι αντικείμενα καθημερινά, χρηστικά και πολλά από αυτά ταπεινά, που όμως διευκόλυναν τη ζωή των ανθρώπων. Επιλέγει τα αντικείμενα εκείνα που φέρουν τα σημάδια του χρόνου και της συνεχούς χρήσης τους, στοιχεία που θεωρεί ότι τους προσδίδουν μια ιδιαίτερη ομορφιά. Στόχος της δουλειάς του είναι η αποκάλυψη της φθοράς που έχουν υποστεί τα αντικείμενα λόγω της  ανθρώπινης χρήσης αλλά, παράλληλα, και η απόδοση της προσήκουσας τιμής για την προσφορά τους στον ανθρώπινο βίο. Η επιχειρούμενη μνημειοποίηση των αντικειμένων λειτουργεί ως βασικό εργαλείο συνεχούς υπόμνησης της προσφοράς τους και του έργου που επιτέλεσαν, ως αρχειακό υλικό καταχωρισμένο  στο παλίμψηστο του ανθρώπινου βίου που υπηρέτησαν αλλά που δεν είναι πάντα ορατό.

Αφορμή στο έργο της Ελένης Παρχαρίδου αποτελούν διάφορα στοιχεία που βρίσκονται σε εξωτερικούς κυρίως  χώρους, τα οποία έχουν μία γοητευτική συνομιλία με στοιχεία που είτε βρέθηκαν τυχαία στο πεδίο τους είτε συνυπάρχουν ανεκτικά. Αυτά τα στοιχεία φωτογραφίζονται και χρησιμοποιούνται στην αρχή αυτούσια. Κατόπιν, αρχίζει μία διαδικασία αφαίρεσης και πρόσθεσης μέσα στο ρυθμό μιας τεχνικής ροής. Η χωροχρονική στοιβάδα γίνεται ένας οδηγός χρήσης όπου καθετί λειτουργεί σε σχέση με το επόμενο εύρημα. Προκύπτει λοιπόν μια συζήτηση πάνω στους εκάστοτε μηχανισμούς και προτείνεται μια αναθεώρηση των στοιχείων, τα οποία λειτουργούν σα δυναμικές οντότητες που μπορούν να αλλάξουν ριζικά, καθώς η ευθύνη τους δεν έγκειται στον κατασκευαστή, αλλά στο «χαρακτήρα» τους και στην προσέγγιση του θεατή.

Στο έργο της Κατερίνας Δούναβη και της Χαρούλας Χρύσογλου κυριαρχεί η αφαίρεση, με πρόδηλη την εμφάνιση των γεωμετρικών σχημάτων που άλλοτε με ελλείψεις και άλλοτε με γεμίσματα σκιαγραφούν το περίγραμμα των αναδυόμενων μορφών και των υποδηλούμενων όγκων. Η Χρύσογλου αναλύει  σε τέτοιο βαθμό την εικόνα ώστε να φτάνει στην κύρια μονάδα της (pixel) και την αποδίδει πλέον ζωγραφικά σε τέτοια διάσταση ώστε η αφήγηση να γίνεται διακριτή όταν το έργο ειδωθεί/διαβαστεί από μεγάλη απόσταση. Η ίδια αίσθηση κυριαρχεί και στο έργο της Μαρίας Νικητοπούλου, δημιουργεί μια νέα εικόνα όπου το χρώμα και η φόρμα κυριαρχεί, ενώ τα υπέρτερα ελλιπή/κενά υποδηλώνουν τη σχηματικότητα των όγκων.

Η ιδιότητες της ύλης και η δομική χρήση της και οι αναφορές στη σωματικότητα είναι τα στοιχεία που κυριαρχούν στο έργο της Σοφίας Μπέη. Η δόμηση των όγκων που διαμορφώνουν το εσωτερικό του χώρου λειτουργεί ως το μέσο προβολής και ανάδειξης του σώματος της κυρίαρχης ανθρώπινης κοιμισμένης μορφής. Η κυριαρχία της ανθρώπινης μορφής χαρακτηρίζει το έργο της Αναστασίας Παπαδάκη. Ο τρόπος που ομαδοποιεί και στήνει τις μορφές/φιγούρες παραπέμπει στο γνώριμο έργο του Ιερώνυμου Μπος «Κήπος των Ηδονών» ως υπόμνηση, ίσως, της απώλειάς του!

Στο έργο της Ρένας Βαμβουκάκη κυριαρχεί η σχηματική απόδοση του σωματικού ίχνους στο διαφανές χαρτί. Ενώ στην εγκατάσταση της Κωνσταντίας Βλαχίδου η έμφαση μεταφέρεται στην υλικότητα του ίχνους και στην υπόμνηση της σωματικότητας μέσα από την υφή του κυρίαρχου φυσικού υλικού. Φόρμες που συνθέτουν ένα περιβάλλον μονοχρωματικό. Εσωτερικός κόσμος, εξωτερικό περιβάλλον. Αντιδρώντας στην αναμφισβήτητα ευάλωτη φύση της ζωής, με ευμετάβλητα υλικά, επεξεργάζονται τη σχέση ανάμεσα στο κενό και την ύλη.

Στο έργο της Δέσποινας Ζηλίδου δεν υπάρχουν λεπτομέρειες πάρα μόνο περιγράμματα, όπως αυτά έμειναν χαραγμένα στην μνήμη. Πραγματεύεται έννοιες όπως η ζωή, ο θάνατος, η μετανάστευση, όπου τα  διαγραφόμενα ίχνη τους μόνο ο χρόνος πιθανόν να τα σβήσει, χρησιμοποιώντας ως υλικά τη γάζα και το νήμα, υλικά που συνομιλούν με το παρελθόν το παρόν και πιθανόν με το μέλλον.

Στην έκθεση συμμετέχουν ακόμη ο δρ. Τριαντάφυλλος Τρανός και ο καθηγητής Δημήτρης Ζουρούδης. Ο Τριαντάφυλλος Τρανός, μετέχει με διπλή ιδιότητα, αυτή του καλλιτέχνη και του διδάσκοντος στο Τμήμα Εικαστικών & Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ, στο οποίο θεραπεύει το μάθημα της αισθητικής, διαθέτοντας πλούσιο συγγραφικό και καλλιτεχνικό έργο. Τα έργα του Τριαντάφυλλου Τρανού αποτελούν μέρος μιας εκτεταμένης σειράς ελαφρών περίοπτων κατασκευών και ζωγραφικών έργων μεγάλης κλίμακας. Παρά τα αναγνωρίσιμα θεματικά στοιχεία που περιέχουν και τις αναφορές τους στον εμπειρικό κόσμο και στο φυσικοεπιστημονικό “θησαυρό” τα έργα αυτά όντας τέχνη των ελάχιστων υλικών και της εμμενούς χρωματικής, μορφικής και θεματικής απομείωσης μπορούν να χαρακτηριστούν πειστικά ως σύγχρονη αφαιρετική τέχνη. Ο ευκλείδειος χώρος στα μεγαλύτερων διαστάσεων έργα του Τρανού δυναμιτίζεται εξ αιτίας της συνεχούς και επίμονης χωρικής και μορφικής αναδιαπραγμάτευσης. Έτσι, όταν τα έργα ολοκληρώνονται, η δυνατότητα της στοιχειώδους έστω  αναγνώρισης των αναπαριστώμενων αντικειμένων καθίσταται οριακή. Σχεδόν παρά τη θέληση του ζωγράφου, οι συντακτικές προϋποθέσεις της ευκταίας ζωγραφικής πράξης-όπως αναγνωρίζει και ο ίδιος στα θεωρητικά κείμενά του-  αποσαθρώνονται. Τις υπονομεύει ο ίδιος ο προγραμματικά ανοιχτός τους χαρακτήρας.

Η δεύτερη συμμετοχή στα Ίχνη Παλίμψηστα είναι εκείνη του ζωγράφου, του δασκάλου και οδηγού των συμμετεχόντων Δημήτρη Ζουρούδη. Ο Δημήτρης Ζουρούδης, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Ζωγραφικής, του Τμήματος Εικαστικών & Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ και έχει την επιστημονική επίβλεψη του 1ου Εργαστηρίου Ζωγραφικής και του εν λόγω εγχειρήματος. Η ανάπτυξη της τέχνης του παρουσιάζει συχνά ενδιαφέρουσες αναλογίες με αυτή των διαφόρων μερών ενός φυτού της ερήμου. Η παραγωγή τους αναπτύσσεται δειλά. Μοιάζει με τα τραχεόφυτα και τα ολιγόφυτα, τα λιγοστά φυτά που φυτρώνουν στα αγκρίφια και στα κορτρόνια. Από την άλλη όμως τα νημάτινα περιγράμματα που περιτρέχνουν ποικιλοτρόπως τη σύθεση δημιουργούν ανθρώπινα και φυτικά μοτίβα, αποτιπώνοντας ίχνη που προσπαθεί μάταια να καλύψει η πνοή του ανέμου «της ερήμου». Ταυτόχρονα τα νημάτινα περιγράμματα που διακρίνονται σε πρώτο επίπεδο δημιουργούν την ψευδαίσθηση της επισεσυρμένης μονοκονδυλιάς, η οποία όμως απολήγει σε ευδιάκριτη υπογραφή!

Ν. Παπαγεωργίου, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης

Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών,

Σχολή Καλών Τεχνών Α.Π.Θ.

Ίχνη Παλίμψηστα

art exhibition

 

Λύκειο Ελληνίδων Ξάνθης

Διάρκεια: 31/8 – 8/9/2018

Artists

Ρένα Βαμβουκάκη

Κωνσταντία Βλαχίδου

Κατερίνα Δούναβη
Δέσποινα Ζηλίδου

Δημήτρης Ζουρούδης
Βλάσης Κότιος
Ανδρέας Λάσκαρης

Σοφία Μπέη
Μαρία Νικητοπούλου

Αναστασία Παπαδάκη

Ελένη Παρχαρίδου
Νίνα Προύσαλη
Πέτρος Σουφλερός

Τριαντάφυλλος Τρανός
Τζένη Φαλιαρίδου
Χαρούλα Χρύσογλου

Επιμέλεια

Νίκος Παπαγεωργίου